czwartek, 11 kwietnia 2024

Koszyce

                                                                   Koszyce

                                                         słow.  i cz. Košice, węg. Kassa

                        miasto we wschodniej Słowacji, u wschodniego podnóża Rudaw Słowackich,

                                   nad Hornádem w Kotlinie  Koszyckiej  (Košická kotlina)

                                             Siedziba władz kraju koszyckiego (Košický kraj)

 

                          Położone są w historycznym regionie Abov (20 km od granicy z Węgrami,

                                          80 km od granicy z Ukrainą i  90 km z Polską). 

 

                                                                         **********

                                                               Mesto Košice

                                            Powierzchnia - 243,7 km²

                                                                         Herb miasta

                                                                         od 1502 r

                     Na tarczy trójdzielnej w pas, w głowicy w polu błękitnym trzy złote lilie. 

                    Pole środkowe dzielone jest na poziome pasy srebrno-czerwone,

                                 z połową koronowanego białego orła w części lewej.

                 U podstawy w polu błękitnym trzy lilie (w układzie 1,2) rozdzielone

                               skosem szachowanym złoto-czerwono.

         W wersji wielkiej tarczę herbu ozdobioną dwoma hełmami i labrami czerwono-srebrnymi

                                  trzyma anioł o błękitnych skrzydłach. 

                                           

 

        Król węgierski Ludwik I 7 maja 1369 roku udzielił Koszycom prawa posługiwania się herbem

               W 1423 r król Zygmunt Luksemburczyk nadał miastu nowy herb – trzy złote lilie

                           w polu błękitnym i pasy srebrno-czerwone i anioła jako trzymacza herbu

 


                    Obecnie używany przez miasto herb nadał król Władysław II Jagiellończyk 

              8 .XII.1502 r dodając na pasy srebrno-czerwone połowę polskiego białego orła

                                 i w podstawie herb żony Anny de Foix.

                             Dodał również dwa hełmy ze złotymi koronami na tarczę.


                                                                          *******

                                                                      Flaga miasta

                                                                          od 1994 r

 

                                                                          *******

                                                                 Flaga miasta   w 1941 r




                                                                 *******

                                    W VII wieku były tu osiedla Awarów.

                                          Osada słowiańska od VIII w. n.e ,

                         pod koniec XI w została włączona do Królestwa Węgier. (1018)

                    W XIII w. osada  przy drodze handlowej łączącej Węgry z Rusią i Polską;

                                     Pierwsza  wzmianka pisana  pochodzi z 1230 r

                              Od XIII w (1246) w komitacie Abov  (comitatus Abaujvar)

                                     Po najazdach tatarskich przybyli tu  osadnicy  sascy

                                           -    przywileje nadane przez króla Belę IV.                               


                                                13 .IV. 1249 r  - prawa miejskie

                                               28 .VII.1347 r   - wolne miasto królewskie

                      

                     7 .IX. 1374 r , król węgierski (Ludwik Wielki) i polski (Ludwik Węgierski)

                                       nadał tzw.  przywilej koszycki  dla szlachty polskiej

                 Największy rozwój   miasta był XV wieku, gdy przewodziło wschodniosłowackiemu 

                                                  związkowi miast – Pentapolitanie                                 

                                      ( Lewocza, Bardejow, Sabinów ,Preszów, Koszyce)                     .

                                                       -   istniejącemu do 1850  r

                               Pod koniec XV w. Koszyce były uważane za drugie co do znaczenia

                                           miasto Węgier,   zaraz po stołecznej Budzie.                                          

                                          Od poł.XVII - siedziba władz  komitatu Abov (Abauj)



                         

                                  XVI-XVII w najazdy tureckie i powstania antyhabsburskie

                       Po zakończeniu węgierskiej wojny domowej z lat 1526–1538,

                          Koszyce wraz z całą wschodnią Słowacją znalazły się początkowo

                                     pod władzą książąt siedmiogrodzkich, 1606-1658

                                       a następnie – Habsburgów 1658 r

                                          Od 1657 r. w Koszycach istniał uniwersytet

                                   1860- połączenie kolejowe z  Miszkolcem i Budapesztem

                              1870- połączenie z   Boguminem  (Kolej Koszycko-Bogumińska).


                                                                               *****

                                  Od  1881 r   siedziba  władz komitatu  Abaúj-Torna vármegye 

                                                                    miasto municypalne

                                                         

                                                                                                                                                         

                                29.XII.1918 Koszyce,  zostały zajęte przez armię czechosłowacką

                                                 i włączone do nowo powstałej Czechosłowacji.

                             W czerwcu 1919 Koszyce stały się jednym z głównych ośrodków 

                                Słowackiej Republiki Rad,  a w okresie od maja do lipca 1920

                                   były okupowane przez  Węgierską Armię Czerwoną.

                               1923-1928  siedziba  władz   żupy koszyckiej  (Košická župa )            ,                                                                                                       

 

                             2 .XI. 1938 r. miasto wraz z całym pasem terenów południowej Słowacji

                                                      zostało anektowane  przez Węgry.


                                21 .II. 1945 Koszyce zostały zajęte przez Armię Czerwoną

                                i do 21 .IV. 1945  były siedzibą rządu odrodzonej Czechosłowacji. 

                                          1949–1960 stolica kraju koszyckiego                                     

 


                         1960–1990 stolica  kraju  wschodniosłowackiego (Východoslovenský kraj)                                         

                         1971 r  podział  powiatu Koszyce  na okres Košice-mesto  i  Košice-vidiek    

                                        lata 60-XXw -    industralizacja ( m.in.zakłady hutnicze)

                                                     Od 1. I.1993 - w niepodległej Słowacji

                                                   1996 - siedziba władz kraju koszyckiego

                                     Administracyjnie  Koszyce  podzielone są  na 4 powiaty miejskie

                                                                Koszyce I (Košice I )

                                                               Koszyce II (Košice II)

                                                               Koszyce III (Košice III)

                                                               Koszyce IV (Košice IV)

                                           wokół miasta   Koszyce-okolice (Košice-okolie)

 

 

                                                                          *********

                                                        Znaczki pocztowe

                                                                 Znaczki Austrii

                                                                         1850-1871


                                                                         ******

                                                                Znaczki Węgier

                                                                 1871-1918,1938-1945

                                                      

        

                                               
                                                                 

   

                                                          ******

                                                Znaczki Czechosłowacji

                                                                1919-1938, 1945-1992





                                                                             *******

                                                                    Znaczki Słowacji

                                                                           od 1993 r



                                                                             *****



poniedziałek, 8 kwietnia 2024

Vác

                       Miasto  Vác leży w zakolu Dunaju, 35 km na północ od Budapesztu.

                                     ( naprzeciw wyspy rzecznej Szentendrei-sziget.)

                                    ,u podnóża  góry Naszály (- 652 m .n.p.m)                       

                                         Administracyjnie  leży   w komitacie Peszt                                                     

                                                                        

                                                                      *****

                                                                        Vác Város

                                                                Powierzchnia - 61,60 km²

                                                       Miasto,siedziba powiatu   (Váci járás)

                                                                          Herb miasta

                                                                   od 12.XII.1989 r

                                   

                                                   Matka Boża z  Dzieciątkiem Jezus na rękach,

                                                         stojąca na księżycu -po raz pierwszy

                                                          pojawia się  na pieczęci   z 1268 r


                                                                     pieczęć z 1689 r

                                               W 1743 r - pojawia się w formie herbu

                                               Herb był modyfikowany   w 1841 i 1859 roku. 

                                                       używany od 1902 do 1949 r

                                                     

                                                                             ******

                                                              Herb 1970?,  1974-1989

                                          Łuk triumfalny -   zbudowany w 1764 r na część Marii Teresy

                                                              odwiedzającej miasto


                                                           

                                                                            *******

                                                                          Flaga miasta

                                                                      ***********                                                                                                                                

                  Nazwa miasta  może pochodzić od nazwy jednego z węgierskich plemion  Vath

                                lub od mieszkającego  tu  w XI w .pustelnika imieniem Vác

                                  Inna wersja  -nazwa  Vác   jest pochodzenia słowiańskiego

                                       które jest zdrobnieniem od imienia Václav .

                                          Dawna polska nazwa  miasta - Waców

                                                                    ***

                         Pierwsza pisemna wzmianka o mieście znajduje się w almanachu

                                   miasta Yburg  (w Dolnej Saksonii ) z 1074 r,

                                    w którym miasto nazywa się Watzenburg                          

     .             W 1075 r. w liście do Opactwa w Garamszententedemie został 

                                      wymieniony jako  Wac civitas

                                                                ******

                              1008-. powstanie diecezji   (Dioecesis Vaciensis)

       ,                     Król Gejza zbudował katedrę na cześć Maryi Panny,

                                   w której sam został   pochowany w 1077 roku.

                                         


                          17.III. 1241 r - najazd mongolski ,spalenie miasta i wymordowanie

                                                 mieszkańców

                      Wiosną 1242 r po odejściu Mongołów król Bela IV odbudował miasto

                           - sprowadził niemieckich kolonistów (z zach. i pd.  Niemiec)                       

                            Do 1544 r   istniały tutaj dwa oddzielone   murami miasta: 

                                       węgierskie i niemieckie

                     Miasto zostało podbite przez Imperium Osmańskie w 1543 roku                        

                       Vác znajdował się w rękach chrześcijańskich w latach 1595-1620,  

                                       ostatecznie wyzwolony został dopiero w 1686 r.

                              

                               Od 1770 roku do końca XVIII w miasto  zostało  odbudowane 

                 Sprowadzono  osadników z Niemiec, Czech, Moraw, Słowacji, Serbii i Chorwacji

                            nawet z Francji i Włoch 

 


                               Podczas węgierskiej  wojny o niepodległość w latach 1848-49,

                              stoczono tu dwie bitwy zwycięską   (z udziałem  Legionu Polskiego

                              gen. Józefa Wysockiego) 10 .IV. 1849 r. -z wojskami austriackimi                                                                          

                                Druga bitwa   -17.VII.1849 przegrana z  armią rosyjską

                           wspierającą wojska austriackie w tłumieniu węgierskiej Wiosny Ludów. .

                            1742 - 1 .VII.1859  istniały dwa miasta -  biskupie   Vac (Püspök-Vác)

                                                       i kapitulne Vac (Káptalan-Vác)

                              


                                 15.VII.1846 r między Vác i Pesztem  została otwarta pierwsza 

                                                                 węgierska linia kolejowa


                                          Od  1886 - siedziba powiatu  - (Váci felső járás),

                                                 w komitacie Pest-Pilis-Solt-Kiskun

                                           8.X. 1944 zajęte przez Armię Czerwoną

                                             Od 1950 w komitacie Pest (Pest vármegye)

 


                                                                     *************

                                             Znaczki pocztowe

                                                Znaczki Austrii 

                                                           1850-1871


                                          Waitzen niemiecka nazwa miasta  Vác

                                                            *****

                                                     Znaczki Węgier 

                                                          od 1871

     


                                                                              ****

                                

 

                                                                      ***********

                          . W czasie II wojny światowej  w mieście działał polski sierociniec

                                           ( oficjalnie – Dom Sierot Polskich Oficerów)

                               w którym schroniło się wielu dorosłych  i dzieci polskich Żydów                                                                

                                                           Henryk  Sławik   (1894- 1944)

                                                                                         

                                                                             *******